تعمیر کیلومتر موتورهای طرح کلیک

اگر سال‌ها با موتورهای شهری سر و کار داشته باشید، حتماً قبول دارید که نسل جدید اسکوترها—چه اصلی و چه طرح—کلاً تعمیراتشان با آن موتورهای کاربراتی قدیمی زمین تا آسمان فرق کرده. یکی از موتورهایی که بیشترین مراجعه را در تعمیرگاه‌های شهری دارد، طرح کلیک است؛ مخصوصاً مدل‌های جدید که کیلومتر دیجیتال دارند.

این موتور به‌خاطر ظاهر جذاب، مصرف کم، و صدای کم، طرفدار زیاد دارد، اما درست به همان اندازه که ظاهرش مدرن است، کیلومترش هم حساس و ظریف طراحی شده.
من که چند سال است روی همین مدل‌ها کار می‌کنم، می‌دانم وقتی مشتری با کیلومتر معیوب وارد تعمیرگاه می‌شود، ۹۵ درصدش فکر می‌کند مشکل پیش‌پاافتاده است؛ اما وقتی کیلومتر را باز می‌کنیم، تازه داستان واقعی شروع می‌شود.

این متن تجربهٔ چندین سالهٔ من است؛ نه براساس کتاب نوشته شده، نه براساس چیزی که در اینترنت بگردید پیدا شود.
این‌ها نتیجهٔ تعمیر ده‌ها کیلومتر طرح کلیک است، از مدل‌های اولیه تا مدل‌های ۱۴۰۳ به بعد.

چرا کیلومتر طرح کلیک بیشتر از بقیه موتورهای هم‌رده خراب می‌شود؟

اگر بخواهم واقعیت را بگویم، دلیلش این است که نسخه‌های طرح‌دار برخلاف نسخه‌های اصلی ژاپنی، در بخش برد داخلی و کیفیت مونتاژ تفاوت‌هایی دارند. ظاهر کیلومتر تقریباً یکی است، اما داخل که باز می‌شود، کیفیت قطعات و لحیم‌ها کاملاً مشخص می‌شود.

در این سال‌ها سه دلیل اصلی برای خرابی کیلومتر طرح کلیک دیده‌ام:

۱. نفوذ رطوبت

کاور کیلومتر به‌ظاهر ضدآب است، اما:

• اورینگ‌ها کیفیت یکنواخت ندارند

• شیشهٔ جلویی با فشار به قاب پرس نشده

• درزها به‌مرور باز می‌شوند

و کافی است یکبار موتور را با کارواش بشویند، رطوبت راهش را پیدا می‌کند.

۲. نوسان برق

بیشتر راننده‌ها روی طرح کلیک «چراغ اضافه، فلاشر اسپرت، هدلایت قوی‌تر، بوق پرمصرف» نصب کرده‌اند.
تمام این‌ها باعث می‌شود رگولاتور فشار برق روی کیلومتر بیاورد و آی‌سی بک‌لایت یا پردازندهٔ صفحه بسوزد.

۳. ضربه و لرزش

کیلومتر طرح کلیک در مسیرهای سنگلاخ یا چاله‌های شهری از داخل لرزش می‌گیرد.
گاهی دو نقطهٔ بسیار کوچک روی برد ترک می‌خورند و کیلومتر یا روشن نمی‌شود یا صفحه‌اش سوسو می‌زند.

انواع خرابی‌های رایج کیلومتر طرح کلیک

اگر بخواهم دسته‌بندی کنم، تقریباً همهٔ ایرادها در یکی از این پنج گروه قرار می‌گیرد.

۱. خاموشی کامل

این حالت وقتی رخ می‌دهد که:

• فیوز برق سوخته باشد

• رطوبت مستقیم روی برد اثر گذاشته باشد

• آی‌سی تغذیه برد آسیب دیده باشد

• سیم + ورودی کیلومتر قطع شده باشد

گاهی هم سوکت پشت صفحه از جای خود نیمه‌درآمده.

۲. روشن شدن چراغ پس‌زمینه اما نداشتن نوشته

در این حالت صفحه نور دارد اما هیچ عددی نمی‌بینید.
اینجا ایراد معمولاً از:

• آی‌سی پردازنده

• کابل فلت داخلی

• یا بروز خطای ارتباطی با ECU

است.
این مورد از همه سخت‌تر است، چون باید برد ریزبازسازی شود.

۳. پرش عدد سرعت

این مورد همیشه مربوط به کیلومتر نیست.
در بسیاری از موارد مشکل از سنسور سرعت روی چرخ عقب است.
گاهی سیم‌کشی‌اش نزدیک لاستیک خورده شده یا از کنار لنت‌ها آسیب دیده.

۴. سوسو زدن صفحه وقتی گاز می‌دهی

این مورد همیشه نشانهٔ نوسان برق است.
در بخش طولانی تعمیرات که جلوتر توضیح می‌دهم، معمولاً اولین کاری که انجام می‌دهم تست نوسان ولتاژ در ۳ دور مختلف موتور است:

• دور آرام

• نیم‌گاز

• فول گاز

اگر ولتاژ از حد نرمال بالاتر برود، صفحه زودتر از همه علائم را نشان می‌دهد.

۵. بخار گرفتن داخل صفحه

این مورد شاید از نظر مشتری خیلی جدی نباشد، اما من می‌دانم هر بخار یعنی راه نفوذ رطوبت باز شده.
اگر به‌موقع آب‌بندی نشود، نهایتاً صفحه می‌سوزد.

مراحل دقیق تعمیر کیلومتر طرح کلیک (روایت از داخل تعمیرگاه)

در این بخش می‌خواهم دقیق توضیح بدهم که وقتی یک مشتری کیلومتر معیوب طرح کلیک را می‌آورد، من دقیقاً از لحظهٔ اول تا آخر چه کارهایی انجام می‌دهم.

۱. تست اولیه بدون باز کردن کیلومتر

باز کردن کیلومتر آخرین مرحله است.
اول:

1. فیوز برق صفحه

2. خروجی رگولاتور

3. سیم منفی بدنه

4. ولتاژ باتری

5. اتصالات سوکت اصلی

را بررسی می‌کنم.

اگر این موارد سالم نباشد، باز کردن کیلومتر فقط وقت تلف کردن است.

۲. جدا کردن قاب کیلومتر بدون ایجاد خط و خش

کیلومتر طرح کلیک از روبرو خیلی محکم و زیباست، اما زبانه‌های داخلی‌اش شکننده‌اند.
اگر با پیچ‌گوشتی باز شود، احتمال شکستن لبه‌ها زیاد است.

من همیشه از ابزارهای پلی‌کربنات مخصوص بازکردن قاب موبایل استفاده می‌کنم.
این کار باعث می‌شود هیچ اثری روی قاب باقی نماند.

۳. بررسی برد زیر میکروسکوپ

برد کیلومتر طرح کلیک در ظاهر ساده به‌نظر می‌رسد، اما:

• مقاومت‌های SMD

• خازن‌های ریز

• آی‌سی تغذیه

• مسیرهای بسیار نازک

همگی به چشم غیرمسلح دیده نمی‌شوند.

در این مرحله زیر میکروسکوپ دقیق چک می‌کنم:

• ترک‌های ریز

• اکسیدشدگی

• دودزدگی سطحی

• شکستگی لحیم‌ها

خیلی وقت‌ها یک شکستگی به اندازهٔ یک مو، باعث می‌شود صفحه کل نمایش را از دست بدهد.

۴. تعمیر قطعه‌به‌قطعه

اگر مشکل از آی‌سی بک‌لایت باشد:

• هیتر با دمای کنترل‌شده

• فلوکس بدون اسید

• پنس مخصوص قطعات ریز

استفاده می‌کنم.
اگر دما یک لحظه زیاد شود، برد لایه‌برداری می‌شود و صفحه کلاً نابود می‌شود.

اگر مشکل از کابل فلت باشد، باید با احتیاط خاصی فلت جدید نصب شود؛ چون کوچک‌ترین پیچ‌خوردگی باعث ایجاد خط روی صفحه می‌شود.

۵. تست مدار روی شبیه‌ساز

قبل از بستن قاب کیلومتر، با دستگاه شبیه‌ساز ECU صفحه را روشن می‌کنم تا مطمئن شوم:

• نور پس‌زمینه درست کار می‌کند

• اطلاعات درست نمایش داده می‌شود

• سرعت، دور موتور، بنزین و خطاها صحیح هستند

این کار باعث می‌شود مجبور نشوم کیلومتر را چندبار باز و بسته کنم.

۶. آب‌بندی حرفه‌ای

این مرحله از همه مهم‌تر است.
مشتری باید مطمئن باشد بعد از یک شست‌وشوی ساده، کیلومتر دوباره خراب نمی‌شود.

برای آب‌بندی:

• از چسب‌های مخصوص برد خودرو

• ژل عایق

• اورینگ مناسب

استفاده می‌کنم.
یعنی کاملاً مشابه روشی که شرکت‌های تولیدکنندهٔ کیلومتر کارخانه‌ای انجام می‌دهند.

۷. نصب روی موتور و تست در حرکت

در نهایت کیلومتر را نصب کرده و موتور را در حالت:

• درجا

• نیم‌گاز

• حرکت آرام

• سرعت ۵۰ به بالا

تست می‌کنم.
هیچ صفحه‌ای را بدون تست عملی تحویل نمی‌دهم.

چند نمونهٔ واقعی از مشکلاتی که روی طرح کلیک تعمیر کرده‌ام

مورد اول: کیلومتر کاملاً خاموش و برق‌ندادن

موتور جوانی بود که تازه چراغ‌های LED قوی نصب کرده بود.
نوسان برق از سمت رگولاتور باعث سوختن آی‌سی تغذیه در کیلومتر شده بود.
آی‌سی تعویض شد، مسیر برق اصلاح شد، و در نهایت چراغ‌های اضافه‌اش را از مدار کیلومتر جدا کردم.

مورد دوم: بخار گرفتن صفحه و بعد از یک هفته سوختن آن

این مورد برای کسی اتفاق افتاد که همیشه موتور را با کارواش می‌شست.
وقتی صفحه را باز کردم، مثل این بود که برد داخل یخچال بوده؛ همه‌جا سفیدک زده بود.
بعد از تعمیر کامل، با آب‌بندی استاندارد مشکلش حل شد.

مورد سوم: سرعت همیشه ۲۰ کیلومتر کمتر نمایش داده می‌شد

در ظاهر مشکل کیلومتر بود، اما بعد از بررسی متوجه شدم سیم سنسور سرعت زیر گلگیر عقب توسط لاستیک ساییده شده.
تعویض سیم‌کشی مشکل را کامل رفع کرد.

راهکارهایی برای جلوگیری از خراب شدن کیلومتر طرح کلیک

این‌ها را از تجربه می‌گویم؛ تجربه‌ای که یک‌یک آن‌ها با هزینه و دردسر مشتریان به دست آمده.

۱. هرگز موتور را از جلو با کارواش فشار قوی نشویید

بیشترین خرابی‌ها همین است.

۲. چراغ‌ها و بوق‌های اضافه را مستقیم به برق کیلومتر وصل نکنید

این کار ساده‌ترین راه برای سوختن آی‌سی صفحه است.

۳. باتری ضعیف اگر نگه دارید، به کیلومتر آسیب می‌زند

بسیاری از راننده‌ها باور نمی‌کنند اما کمبود ولتاژ هم به صفحه شوک وارد می‌کند.

۴. موتور را با شل‌گیر ترک‌خورده یا لق حرکت ندهید

آب از مسیر لرزش وارد کیلومتر می‌شود.

۵. اگر صفحه یک‌بار خاموش شد، پشت سر هم استارت نزنید

این کار آسیب را بیشتر می‌کند.

چرا تعمیر کیلومتر طرح کلیک باید تخصصی انجام شود؟

بسیاری فکر می‌کنند صفحهٔ دیجیتال یعنی مثل موبایل، اما اشتباه می‌کنند.
کیلومتر طرح کلیک:

• به ECU متصل است

• حساس به نوسان برق است

• قطعاتش بسیار ریز هستند

• آب‌بندی‌اش باید صنعتی انجام شود

یک اشتباه کوچک می‌تواند کل صفحه را از بین ببرد.

وقتی تجربه داشته باشی، قبل از باز کردن کیلومتر هم حدودی می‌دانی مشکل از کجاست.